En son ne zaman Ermenice okudunuz?

Sitemizi takip eden Türk-Kürt dostlarımızın özel ilgi alanlarına girmiyorsa Ermenice okumalarını beklemiyoruz. Ancak ya biz Ermeniler…

Siz şu an bu yazıyı Türkçe okuyan Ermeni kardeşlerim…

“ANADİLİNİZ ERMENİCE”den çok daha akıcı, takılmadan bu yazıyı okuduğunuzun farkında mısınız? Anadilinizi Türkçe yapmış durumdasınız. Tabii ki Türkçe de özellikle Türkiye’de doğan ve yaşayan Ermeniler için bir nevi Anadildir. Her ne kadar Türk toplumunun bir kesimi bizleri kabul etmese de biz de duygu ve düşüncelerimizi Türkçeyle ifade ederiz. Evde, sokakta birbirimizle Türkçe konuşuruz. Bu topraklarda doğup büyümenin en doğal sonucu…

Ancak kaçımız bu ülkede “TÜRKÇE KONUŞ VATANDAŞ” kampanyaları ile adım adım bugünlere gelindiğinin farkında…

Ana konumuza geri dönecek olursak. Bu makaleyi Ermenice olarak yazıya dökmedim. Çünkü evinde anadili Ermenice olmasına rağmen Ermenice okuyan insan sayısı çok çok az. Bu nedenle Batı Ermenice’sinin tekrar canlanışı da, ironik olarak Türkçe ile olacaktır. Buna ister yüz yıllardır devam eden hükümet ve devlet politikaları deyin, ister insanlar ekonomik geçim derdinde bir de dili mi düşünsünler deyin, ortada tek bir gerçek var ki o da bugün Batı Ermenicesi UNESCO tarafında kaybolmaya yüz tutmuş diller listesinde gösterilmekte.

Çoğu Ermeni genç günümüzde bir Ermeni Lisesinden mezun olma şansına sahip. Yani Ermenice okuma ve konuşabilme imkanı var. Oysa 1940-1950’li tarihleri düşündüğümüzde Anadolu’daki “SON ERMENİLER” yani analarımız, babalarımız ve akrabalarımız, henüz İstanbul ve yurtdışına göç etmemişken Anadolu’da Ermeni okulunda okuma şansları da kalmamıştı. Ancak bu insanlar yaşamak için İstanbul’a geldiklerinde anadillerinin de peşine düştüler. Açılan “Ermenice Kurslarda” dillerini öğrenmeye çalıştılar. Bugün büyük çoğunluğu yazamasa da en azından Ermenice okur düzeye geldiler. Bu durumda günümüz Ermeni toplumu neden yeterli sayıda Ermenice okur kitlesine sahip değil? Konuyla ilgili çözülmesi gereken sorunlar nelerdir?

1.Ermenice Kaynak Sorunu

Bugün Ermenice’yi nerelerden okuyabilirsiniz?

Günlük yayınlanan Nor Marmara ve Jamanak gazeteleri ile haftalık yayınlanan Agos gazetesinin 4 sayfası Ermenice yayınlanmakta. Bunun haricinde Patrikhanemizden, Ermeni Öğretmenler Vakfı’ndan, Hrant Dink Vakfı’ndan ve kültür hayatımızın vazgeçilmez yayıncısı Aras Yayıncılık’tan yayınlanmış bir çok Ermenice eser mevcut. Yine Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi‘nin ücretsiz olarak yayınladığı dergide de Ermenice sayfalar büyük bir yer kaplamakta.

Demek ki Ermenice kaynaklar, bundan 100 sene önce 1915-16larda olduğu kadar çok olmasa da yine de var.
-Osmanlı topraklarındaki Ermeni Matbaacılık ve Ermenice kitaplar konusu başlı başına bir araştırma konusu olacak derinliktedir-. (1)

2.Maddi İmkansızlıklar

İkinci bir bahanemiz kaynaklara parasal açıdan erişim problemi olabilir.
Evet kaynaklar var ancak maddi sıkıntılarımız da var, diyebilirsiniz. İnsan eve götüreceği ekmeği düşünürken bir de Ermenice kitabı, Ermenice gazeteyi mi düşünelim dediğinizi duyar gibiyim. Son dönemde ekonomik şartlardan dolayı Ermenice Gazete fiyatlarında da ani bir artış yaşandı. Marmara 1,25 TL , Jamanak ise 1 TL oldu. Bunun haricinde bazı bütçelere göre kitap fiyatları da pahalı veya ekstra yük olarak gelebilir.

• Bugün Marmara ve Jamanak gazetelerinin web sitelerinde, gazetelerde yayınlanan makalelerin bir kısmı ücretsiz olarak yayınlanmakta. Bugün evinde veya iş yerinde internet bulunmayan kişi sayısı yok denilecek kadar azdır. Gazetelerin web sitelerinde ücretsiz olarak Ermenice yazılara erişebilirsiniz.
• Yüksek kitap fiyatları için de, yine çeşitli dönemlerde kitap sitelerinde %45 hatta %50lere varan oranlarda indirimler yapılmaktadır. Bu dönemleri takip edilerek daha uyguna kitap alabilirsiniz.

Ermeni Gazetesi  Ermeni Evinin Dostudur

3.Zaman Ayıramama Problemi

Ermenice kaynak var, çok şükür maddi bir sıkıntınız da bulunmuyor, gazete ve kitapları alabilecek durumdasınız ancak okumaya vaktiniz mi yok? Ya da yorgun argın işten gelmişsiniz, enerjim yok ki kitap okuyayım mı diyorsunuz.

• Kendinize ilk başta haftada sadece bir günü “Ermenice Okuma Günü” olarak belirleyebilirsiniz. Hiç düşündünüz mü ne kadar boş şeyler ile hayatımız geçiyor. Başta TV’de izlenen diziler olmak üzere, akşam evde yaptığınız aktiviteleri gözden geçirin. Kesin Facebook, Instagram, Twitter gibi sosyal medya araçlarında da uzun süreler geçiriyorsunuzdur. Bu nedenle haftanın bir günü ilk etapta sadece 1 saat bile olsa vakit ayırabileceğiniz bir ara bulabilirsiniz. O bir saatte ise TVniz ve bilgisayarınız kapalı olmalı ki tekrar bölünerek kitap okuma aktivitenizden uzaklaşmayın.
• Okuma alışkanlığı kazandıkça, bu süreleri siz otomatik olarak artıracak, Ermenice okumanın verdiği keyfi aldıkça daha çok Ermenice kitaplara bağlanacaksınız.

Okumaya Nasıl Başlayabilirsiniz?

Toplu Taşıma Araçları ve Servislerde Okuma

• Ermeniyseniz ve çalışıyorsanız zaten %99,9 İstanbul’da yaşıyorsunuz. İstanbul’un trafik durumu da ortada. Araçla 30-40 dakikalık yollar işe gidiş ve dönüş saatlerinde durma noktasına gelmekte. Yolda toplu taşıma araçlarında veya servislerinizde yanınıza Ermenice bir kitap alabilirsiniz. Hatta bunu alışkanlık haline getirin. Okumasanız bile yanınızda daima bir Ermenice kitap bulunsun. Böylelikle müsait bir zamanınızda okuma fırsatınız da olabilir.

Ermenice Dersi Öğretmenileri

•  Ermenice öğretmenlerimiz okullarda Ermenice kitap okumaya çocukları teşvik etmeliler. Ağaç yaşken eğilir. Çocuklarımız tekrar Ermenice okumaya başlarsa, bu gençlik döneminde de alışkanlık olarak devam edecektir.
•  Ermenice öğretmenilerimiz Ermenice gazeteleri çocukların okumasını teşvik etmek için hafta bir gün belirli ödevleri bu gazete üzerinden verebilirler. Hepimizin ortaokul ve lise döneminde şiirlerimiz ve komposizyonlarımız Jamanak ve Marmara’da yayınlanmadı mı?

Ebeveynlere Düşen Görevler

• Çocuklarınız sizi rol model aldıkları için büyüklerin Ermenice Kitapları okuması gerekmekte. Bu yaz tatilinizde kendinize bir  Ermenice kitap okuma hedefi koyun. Sizler okuyun ki çocuklarınız okusun.

Nerelerde Ermenice Kitaplara Ulaşabilirsiniz?

Ermeni Kütüphaneleri

İstanbul’da çoğu okulumuzda ufak veya büyük okul kütüphaneleri bulunmakta. Bu kütüphaneleri belki haftasonları halk düzeyinde kullanılabilir düzeye getirebilirsek hem okullarımıza bir kaynak olur, hem de insanları mezun oldukları okullarla bağları da kopmamış olur.

Bunun haricinde maalesef birçok hayırseverimiz var ancak hiç özel bir Ermenice Kütüphanemiz de bulunmuyor. Şahıs kütüphanelerinin de önemini yadsınmamalı. İleride mutlaka kurulmalı.

Günümüzde Ermenilerin gidebilecekleri 4 tane kütüphane var.

1. Ermeni Patrikhanesi Kütüphanesi : Özel izin alınarak girilebiliyor.
2. Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Kütüphanesi : Maalesef cumartesi ve pazar günleri kapalı. Bu nedenle çalışan insanların haftaiçi kullanmaları gibi bir şansları bulunmuyor.
3. T.E.A.O. Öğretmenler Vakfı Kütüphanesi :
4. Hrant Dink Vakfı Kütüphanesi : Yeni açılan kütüphanenin ilerleyen günlerde bağış ve alımlarla Ermenice kitap sayısını artıracağını düşünüyoruz. Şu an için kütüphanede 79 adet Ermenice kitap tasnif edilmiş durumda.

Hrant Dink Vakfı Kütüphanesi

HDV Kütüphanesi Yayın Tarama : https://hrantdink.org/tr/arastirma/kutuphane

HDV Kütüphanesi açılış haberi : http://www.hrantdink.org/?Detail=1402

Ardziv Makriküği

(1) Konuyla ilgili BirZamanlar Yayıncılıktan “Ermeni Matbaacılık Tarihi” (Dib U Dar) kitabını okuyabilirsiniz. Kitap Ermeni matbaacılık tarihinin 500. Yılı için çıkarılmış kitabın Türkçe çevirisidir.

Yine Zakarya Mildanoğlu’nun “Ermenice Süreli Yayınlar 1794-2000” kitabında bu süreli yayın sayının fazla oluşunu görebilirsiniz.

Ermenice Süreli Yayınlar 1794-2000