Bu sene Zadig (Paskalya) Bayramımız 12 Nisan 2020 tarihine denk geliyor. İsa’nın Diriliş bayramını 7 hafta süren orucumuzun sonunda kutlayacağız (1). 40 gün süren ilk dönem oruç sonrası Avak Şapat’ta (Büyük Hafta) tuttuğumuz 2. orucu da bitirdik. Bugün kiliselerimize gideceğiz ve birbirimize, “Krisdos Haryav i Merelotz” (Mesih ölülerden dirildi) diyeceğiz. Karşımızdaki büyüğümüz ise “Orhnial e Harutyunn Krisdosi” (Mesih’in göğe yükselişi kutlu olsun) diyecek. Birbirimize 40 gün boyunca da Parev (Merhaba) demiyecek, “Krisdos Haryav i Merelotz” diyerek İsa Mesih’in dirilişini birbirimize müjdeleyeceğiz.

Քրիստոս Յարեաւ ի Մեռելոց
Օրհնեալ է Յարութիւնն Քրիստոսի

Surp Zadig (Paskalya)

İsa Mesih’in ölümden dirilişinin bayramıdır. “Zadig” yani Paskalya’nın Ermenicesi; “Ayrılmak” (Zadvil – Զատուիլ) anlamına gelmekte. Yahudiler Pesah (Hamursuz) Bayramı’nda Mısır’dan, kölelik ülkesinden ayrılmamalarının anısını kutluyorlardı.  İsa Mesih bu bayram esnasında öğrencileri ile birlikte Son Akşam Yemeği’ni yedi, ele verildi, yargılandı, eziyet çekti, çarmıha gerildi ve dirildi. Bu yüzden Kutsal Diriliş (Harutyun) Bayramı daha ziyade pazar gününe atıftır, Zadig ise daha kapsayıcı bir dönem olan perşembe-pazar arasını içerir. (2)

Son yemek yendi Yahuda onu ispiyon etti. Diğer havarilerinden birisine; horozlar ötmeden beni 3 kere inkar edeceksin dedi ve dediği de oldu askerler, öğrencisine İsa Mesih’i tanıyor musun diye sorduklarında, korkusundan İsa Mesih’i tanıdığını inkar etti. İsa Mesih , yaptıkları ve söyledikleri nedeniyle Romalı vali Pilatus tarafından çarmıha gerilerek öldürüldü. Çarmıha gerildiğinde sağında ve solunda birer hırsız ve katil de çarmıha gerilmişti. Bu suçlularla İsa Mesih’i aynı anda çarmıha gererek aşağılamak istediler.

Çarmıhta can veren İsa Mesih’i kayaya oyulmuş bir mezarlığa gömdüler ve kapıya Roma askerleri diktiler. Pazar sabah nöbetçileri korkutan bir parlamayla ölümden dirildi.  Kaya mezarın ağzını kapatan taş parçasının açıldığını gördüler ve 40 gün sonra İsa Mesih göğe yükseldi.

Neden Hristiyanlar Zadig’i farklı tarihlerde kutluyorlar?

Ermeni, Latin Katolik, Protestan ve Keldani’ler Zadig’i (Paskalya’yı) 21 Nisan’da kutlayacaklar. Oysa Ortodokslar (Süryaniler, Rumlar, Ruslar vs.) Paskalyayı bir hafta sonra kutlayacak. Paskalya Günü, ilkbahar gün dönümü olan 21 Mart’tan sonraki dolunayın görünmesinin sonrasında gelen ilk pazar günüdür.

Ancak Gregoryen ve Julyen takvim farkından dolayı bu hesaplamalar farklı günlere denk gelebilir. Ekümenik ilişkilerin en büyük hedefi de ortak bir tarih belirleyip, bütün Hristiyan dünyasının aynı günde kardeşçe ve beraber Zadig’i (Paskalyayı) kutlamasıdır. (3)

Zadig (Paskalya) ile Tavşan arasındaki ilişki

Noel Baba’nın , Noelde uslu çocuklara hediye getirmesi gibi, Tavşanın da Paskalya’da sembolik rolü bulunuyor. Paskalya Tavşanı da uslu çocuklara sepetinde renkli renkli yumurtalar, şekerler ve oyuncaklar getiriyor.

Paskalya Tavşanı

Ermenilerin Kökeni ve İlk Hristiyanlık Dönemi

Keğam Kerovpyan’ın “Mitolojik Ermeni Tarihi” kitabında yer alan, Ermenilerin kökeni ile ilgili günümüzde en çok kabul gören tez, Hint-Avrupa dilini kullanan ırkdaşlar M.Ö 15. yüzyılda Balkan Yarımadası’na yerleştiler. Bunların içinden ARMEN‘ler  Küçük Asya’ya doğru göç ettiler. Avrupa’dan Küçük Asya’ya gelen Armen’ler, Ermeni Platosu’nda bulunan Hayasa’nın Hint-Avrupa kökenli olmayan öğeleri ile birleştiler. Böylece Armen’lere “Hay” adı “Hayasa”dan miras kalmış oldu. Ülkeye de “Hayastan” adı verildi.

Kısaca Ermenilerin ataları  Armenler, Urartular ve Hayasa ülkesi yerlileridir.

İsa Mesih’in göğe yükselmesinden sonra öğretisini Havarileri ve sayısız takipçisi tarafından tüm ülkelerde vaaz edilmeye başlanır. Yeni din, İsa Mesih’in öğretileri, yeni ahlak ve insani yaşam şekli Ermenistan’a da ulaşır. Zorlu dönemler sonunda 301 yılında Dünya üzerinde ilk defa bir ülke, resmi devlet dini olarak Hristiyanlığı kabul eder. Bu durum günümüzde de Ermenilerin gurur duyduğu bir noktadır.

100. Yıl ve Zadig (Paskalya)

2015 yılında kutladığımız Diriliş Bayramı, Ermeni büyük felaketinin 100. yılına denk gelmesi açısından da önemliydi. Sahag Sırpazan’ın konuyla ilgili tespiti çok önemli.

“Yüz yıllık kış bu Zadig’de artık bahara ermeli” – 2015 ilk yazımızdan… –

“Tarih boyunca, Hristiyan halkımızın payına, İsa Mesih gibi çarmıha gerilme ve dirilme düşmüştür. Ama ölümler, yıkımlar, zulümler bizi yok edemedi. ‘Yaşam’ buna izin vermedi. Ölümler hep budadı durdu ama kayısı hep  taze açtı baharda, çiçek çiçek. Kilisemiz bu yıl 24 Nisan’ı kutlama kararı verdi. Yüzyıllık yas sona ermeli, yüzyıllık kış bahara ermeli artık. Öldürülmüş bir halk psikozundan, dirilmiş bir halk olmanın ruh durumuna geçmek zorundayız. Medz Yeğern, bir ulusun çarmıha gerilişiydi. Biz bugün onun dirilişi olmalıyız” (4)

Biz de Sırpazan Hayrımıza katılıyoruz. Ermeni Milleti, çalışkan, üretken ve sanatçı bir halktır. Bizler de Ermeni Kültürü web sitemizde hep bu noktaları ön plana çıkarmaya çalışıyoruz. Silkelenip 100 Yıllık tozu üzerimizden atıp, tekrar küllerimizden doğmalı ve Dünya üzerinde yine o eski parlak günlerimizdeki konumumuzu elde etmeliyiz.

Püragn 16-28 Nisan 1886 Tarihli Gazete

Son olarak sizlere Ermeni Kültürü koleksiyonumuza ait, 16-28 Nisan 1886 tarihli Püragn (Binlerce Kaynak) gazetesinin Zadig – Paskalya için yazdığı yazıyı paylaşmak istiyoruz.

1886 Püragn Paskalya Yazısı

Yazının devamı

Gazetenin İmtiyaz Sahibi :

Püragn Gazetesi İmtiyaz Sahibi

H. Isdepan Kh. Ütücüyan
C.polis
Matbaa K. Bağdadlıyan
(Aramyan)
Çakmakcılar Hagopyan Han, No:13

Kaynak (1) : http://ermenikulturu.com/buyuk-oruc/

Kaynak (2),(3),(4) : 3/4/2015 tarihli Agos gazetesinde yer alan Baruyr Kuyumciyan’ın  Episkopos Sahak Maşalyan ile söyleşisi