Jamanak gazetesinde 12 Mart Cumartesi günü Nare Kalemkaryan imzalı bir yazı yayınlandı. Dünyada Ermenistan’a (Hayastan – Armenia)  atıf yapılan yer isimleri barındıran ülkeler ile ilgili güzel bir makale yer aldı. Kırım, Rusya, Honduras, Kolombiya, Avustralya, El Salvador, İtalya ve Belize bu ülkeler kapsamında.

Armiansk – (Kırım)

Kırım içinde ilk Ermeniler 8. yüzyılda belirmiştir. Kırım o zamanlarda Bizans İmparatorluğu yapısı içerisindeydi ve Ermeniler (tebaa olarak) imparatorluğun değişik şehirlerinden Kırım’a taşınmışlardı. İlk Ermeni göç dalgası ise 11. yüzyılın ortasında yaşanmıştır. Kırım Ermenileri büyük bir cemaat kurmuş, gelenek ve göreneklerini korumuşlardır. Kırımın kuzey  tarafında bulunan, Kırım’ı kara parçasına bağlayan Kimya Sanayinin merkezi sayılan şehir Armiansk. Şehir 1730’larda Ermeniler tarafından kurulmuştur. Bazı kaynaklarda ise bu tarih 1736 olarak belirtilmektedir. 2012 yılı verileriyle, Arminask şehrinde 22.468 kişi yaşamaktadır.

Geçmişte Arminask Bazar ismini taşıyan bu şehir aynı zamanda gümrük işlerini de yapmıştır. Diğer şehirlerden farklı olarak Armiansk yarım adanın en genç şehridir. Aynı zamanda ünlü deniz ressamı Emanuel Mahdesyan bu şehirde doğmuştur.

Armavir – (Rusya Krasnodari Bölgesi)

Armavir şehri, Krasnodar’a 202 km. uzaklıkta bulunan Ermeniler tarafından 19. yy.da kurulmuş bir şehirdir. İslamiyetin kök salmaya başladığı zamanlarda, Ermeniler ve diğer hristiyan milletler varlıklarını korumayı başardılar. Onlar 1839 tarihinde diğer topluluklarla beraber Urum gölü yakınında yerleşerek, çok uluslu Ermeni köyünü kurdular. 1848 tarihinde, bu şehir Ermenistan’ın başlıca şehirlerinden biri olan Armavir ismini aldı. Şehirde şu an 15.000 Ermeni yaşamaktadır. Şehrin nüfusu 2010’da 189.000 kişiydi.

Armavir

Armavir – Krasnodar

Ararat – Avustralya

Avustralya’da Viktorya eyaletinde de bir parça Ermenistan görmek mümkün. Melburn şehrinden 200 km. kuzey batı istikametinde, Hopkins gölü kıyısında bulunmaktadır. Ararat şehri önemli bir iletişim merkezidir, ayrıca buğday ve pamuk ticaretinde de önemli bir merkezdir. Şehrin kurulumu hakkında iki tane hipotez bulunmaktadır. İlk hipoteze göre ingilizler 1840 tarihinde şehri kurmuşlar. İsmini güneydoğusunda bulunan Ararat dağından almış. Avustralya’da ayrıca Ararat dağı da bulunur. Sönmüş bir volkan olan Ararat dağı, 660 metre yüksekliği vardır. Dağ lavlarla ve tüflerle kaplanmıştır. Ayrıca altın madenleri bulunmaktadır. Dağa Ararat ismini İngiliz bir çiftçi burada hayat kurmasını incildeki Nuh’un gemisinin Ararat üzerinde durmasına benzettiği için vermiştir.

İkinci hipoteze göre ise, şehir 1857 tarihinde Ermeniler tarafından kurulmuştur. Şehir daha sonra ülkenin en işlek Ermeni cemaatl merkezlerinden birisi olmuştur. Şehirde iki tane Ermeni kilisesi ve Ermeni gençlik organizasyonları bulunmaktadır. Ayrıca “Kalust Gülbenkyan” okulu bulunmaktadır.

Ararat Australia

Ararat

Ermeni Saint Lazarus (Surp Ğazar) Adası – (İtalya)

Aziz Gazar adası kuzey İtalya, Venedik’te deniz kıyısına yakın sularda, Lido adasının batısında bulunmaktadır. Ada tamamıyla Ermeni Katolik kilisesine aittir. Ada 12. yüz yılda cüzzamlıları iyileştiren Aziz Gazar adası olarak adlandırıldı. 16. yüz yılda terkedilen ada, 1717 tarihinde Venedik’e hükmeden prensler şurası tarafından bir grup Ermeni rahibe verildi.

Mıhkitar ve onun  17 rahibi Manastırı kurdular. 30.000 metrekare ile eski arsasının 4 kat büyüklüğüne ulaştılar. 1717’de Mıkhitar Spasdiatsi(Sivaslı) başlığındaki koloniye teslim edildi. Bugün Aziz Gazar adası Ermeni kültürünün uluslar arası merkezlerinden birisidir.

Armenia – (Honduras)

Honduras içinde Ermeni cemaati hiç bir zaman bulunmadı. Orada yaşayan ermeniler hakkında da net bilgiler bulunmamaktadır. Fakat bu ülkede iki tane “Armenia” bulunmaktadır. Karayip sahillerinde bulunan “Nueva Armenia” (Nor Hayastan- Yeni Ermenistan) küçük şehri. Şehrin kurucu sakinleri Hindu soyundan gelenler ve Afrika’dan getirilen siyahi köleler oldu. Yerliler temelde Girafuna diliyle konuşurlar  ki Hintçe ve İspanyolca dillerinin karışımıdır. Şehirde oturanlar Ermeniler ve Ermenistan hakkında bilgi sahibi değildir. Fakat Hondurası ziyaret eden bir Ermeni’nin şaşkınlığı Karayip sahillerinde o küçük “Nueva Armenia” ile sınırlanmaz. Ne kadar da enteresan gelse, Hondurasta başkentte çok yakın olan bir Armenia daha bulunuyor. Bu küçük şehir hakkında da çok bilgi bulunmuyor, sadece 1856 tarihinde kurulduğu ve isminin “Nueva Armenia” olduğu biliniyor.

Honduras’taki “Nueva Armenia” (Yeni Ermenistan) lar ve Ermeniler hatta Ermenistan arasında bağ kurmak çok zor. Bunu Güney Amerika’nın muammalarından biri olarak nitelemek doğru olacaktır.

Nuevo Armenia – Honduras

Armenia – (Kolombiya)

Muhtemelen Güney Amerika’nın bütün “Armenia”larından en büyüğü ve en meşhuru Kolombiya’daki Kindo eyaletinde bulunan Armenia şehri. Bu şehir yaklaşık 300 bin nüfusa sahip. Armenia Kolombiya’nın en gelişmiş ve zengin şehirlerinden birisi. Güney Amerika’daki “Armenia” şehirlerinden yalnız Kolombiya’daki Armenia şehrinin adlandırılması ile ilgili belirli bilgiler bulunuyor. Bu konuda iki hipotez bulunuyor. Birincisi şehrin ismini burada yaşayan Ermeni bir çiftlik sahibi tarafından koyulduğu, ikinci hipotez ise daha olası olanı Sultan Hamit’in katliamları zamanı uzaktaki Ermenistan’dan gelen Ermenilerin etkisiyle, şehrin idarecileri 1915 katliamının anısına şehri “Armenia” olarak ilan etmişlerdir. Burada bir anıt bulunmaktadır. Şehir çok güzel ve temizdir. Orada dünyanın en lezzetli kahvesi yetişir.

Armenia – Kolombiya

Armenia – (El Salvador)

Güney Amerika’daki “Armenia”lar Honduras ve Kolombiya ile sınırlandırılmıyor. El Salvador’un başkenti San Salvador’a yakın, Sonsonate eyaletinde Armenia isimli bir şehir bulunuyor. Şehirde 35000 kişi yaşamaktadır. Honduras’taki “Armenia”lardaki durum gibi El Salvador’daki şehri hakkında da isminin neden ve niçin “Armenia” olduğu konusunda kesin bilgi bulunmamaktadır.

Bir hipoteze göre, şehrin Ermeni isme sahip olmasının nedeni El Salvador’da yaşayan 6.000 Ermeni. Armenia El Salvador’un güzel ve hızı büyüyen şehirlerinden birisi El Salvador Cumhuriyeti ve Ermenistan Cumhuriyetleri arasında 22 Mart 1999 tarihinde diplomatik ilişkiler sağlanmıştır.

Armenia – El Salvador

Armenia – (Beliz)

Orta Amerika’nın Yukadan yarımadasının güneydoğu bölgesinde yer alan Beliza şehrinin köylerinden birisinde geçmişte Honduras’ta ve Guatemala’da yaşamış insanlar göç etmiştir. 19. yüz yılın başında şehre Türkiye’den Ermeniler ve Rumlar da göç etmiştir. Tahmini olarak sayıca fazla olan ermeniler sayesinde Armenia ismini almıştır.

Halen bu köyün isminin “Armenia” ismi öncesinde ne olduğu belli değil. Fakat günümüzde bu köyde Ermeniler neredeyse kalmamıştır. Yerli nüfus içerisinde eridikleri ya da Belize depremi sonrasında göç ettikleri tahmin edilmektedir.

Çeviren : Ardziv Makriküği